ZARYS HISTORII RZYMU
Okres Monarchii, Republiki i Cesarstwa
Za tradycyjną datę założenia Rzymu uważa się rok 753 przed naszą erą. Romulusowi przypisuje się wytyczenie na Wzgórzu Palatanie pierwszych granic miasta i zorganizowanie pierwszych form państwowości.
Po śmierci Romulusa najprawdopodobniej następcami byli trzej królowie pochodzenia sabińskiego, potem kolejni należeli do Rodu Tarkwiniuszy. Rzymianie w VI wieku przed naszą erą wygonili ostatniego Tarkwiniusza wybierając dwóch konsulów oraz senat i wprowadzili ustrój republikański.
I wiek przed naszą erą był okresem buntów i walk wewnętrznych o władzę, ostatnim jego przedstawicielem był Juliusz Cezar, który przygotował grunt pod władzę absolutną. W planach Juliusza Cezara było zjednoczenie wszystkich krajów basenu Morza Śródziemnego, pod kontrolą Rzymu, ale niestety jego przedwczesna śmierć nie pozwoliła na zrealizowanie tak ambitnego planu. Zamierzenia kontynuował Oktawian August, który został ogłoszony pierwszym cesarzem Rzymu.
Pierwsze dwa wieki cesarstwa były okresem dużego rozkwitu gospodarczego, rozwijały się też sztuka i literatura, budownictwo, nowe place, ogrody, oraz liczne świątynie, teatry, cyrki, termy i inne budowle użyteczności publicznej.
W III wieku naszej ery potęga Rzymu zaczęła chylić się ku upadkowi w wyniku problemów wewnętrznych i wędrówki ludów. W 395 roku cesarstwo rozpadło się na część zachodnią i wschodnią. Definitywnie upadło w 476 roku naszej ery.
Okres Średniowiecza
W miarę jak Rzym tracił swe znaczenie jako stolica cesarstwa, nabierał nowego charakteru jako centrum chrześcijaństwa. Papieże budowali nowe miejsca kultu, bazyliki, kościoły, pierwsze diakonie. Kościół rzymski stał się najważniejszą instytucją miasta. Najazdy barbarzyńców (Attylla 440 rok), trzęsienia ziemi to była jedna z przyczyn zniszczeń tego miasta. Na gruzach starego miasta tworzyło się nowe miasto.
Centrum życia w Rzymie z Forum Romanum przeniosło się na Lateran, tam gdzie powstała pierwsza siedziba papieża. W 800 roku Karol Wielki został ukoronowany w Rzymie i nastąpił podział władzy na władzę świecką i duchową. Zrodziło się nowe cesarstwo.
Niestety równowaga ta, została wkrótce zachwiana i nastąpił długi okres walk, a okres niewoli awiniońskiej papieży (1303-1377), doprowadził do zaniedbania miasta i wyludnienia.
Okres Odrodzenia
Po powrocie papieży z Francji, miasto zaczęło podnosić się z upadku i już począwszy od XV wieku papieże zaczęli energicznie odnawiać kościół i miasto. Do Rzymu napływali najlepsi artyści tacy jak Michał Anioł, Rafael, Botticelli, Bramante i inni. Budowano mosty, drogi (Via Giulia), nowe kościoły, ponownie w Rzymie zaczęły funkcjonować akwedukty. Siedziba papieska została przeniesiona z Lateranu do Watykanu i w tym okresie rozpoczęto budowę nowej bazyliki Świętego Piotra.
W czasie pontyfikatu Leona X, zaczęła się reforma luterańska i późniejszy najazd, Karola V w 1527 roku (Sacco Di Roma), zniszczył i złupił miasto, co stało się końcem wielkiego rozkwitu oznaczało koniec epoki Odrodzenia w Rzymie.
Okres Baroku
Pomimo zniszczeń podczas Sacco Di Roma, Rzym nie stracił swojej pozycji stolicy chrześcijaństwa i siedziby papieży. Wręcz przeciwnie, papieże XVII wieku, w okresie kontrreformacji zaczęli ponownie budować i ozdabiać Wieczne Miasto. Wielcy papieże tej epoki to Sykstus V, Urban III, Aleksander VII, Innocenty X.
W tym czasie został zbudowany nowy Pałac Apostolski w Watykanie, w Bazylice Świętego Piotra Gianlorenzo, Bermini wzniósł nad grobem Świętego Piotra , dwudziestopięciometrowy baldachim. Plac Świętego Piotra został zamknięty kolumnadą i upiększony fontannami. Miasto wzbogaciło się o nowe fontanny, których autorem był Gianlorenzo Bernini.
Czasy Nowożytne
W 1861 roku powstało niepodległe Państwo Włoskie, a w 1870 roku Rzym stał się stolicą zjednoczonego Państwa Włoskiego. W 1921 roku został rozwiązany konflikt pomiędzy Stolicą Apostolską, a rządem włoskim. Wytyczono granice Państwa Watykańskiego.
W 1946 roku, po zakończeniu II Wojny Światowej, Włochy stały się republiką, w wyniku referendum z 2 czerwca. W okresie powojennym, Rzym rozbudowywał się z powodu dużego napływu ludności z różnych regionów włoskich. Powstały nowe dzielnice mieszkalne, zostały wzniesione wysokie wały, a wzdłuż Tybru zbudowany został Pałac Sprawiedliwości, Ołtarz Ojczyzny i inne.
CO ZOBACZYĆ W RZYMIE?
Forum Romanum
Centrum monumentalne starożytnego miasta, gdzie można wyobrazić sobie jak wyglądało żcie publiczne, ekonomiczne i religijne miasta.
Pallatyn
Wzgórze, na którym według legendy, Romulus w roku 753 przed naszą erą, założył Rzym. Do dzisiaj na wzgórzu możemy jeszcze podziwiać część małej osady z epoki żelaza, która z biegiem czasu stała się siedzibą pałacu cesarzy.
Koloseum
Największy amfiteatr na terenie Cesarstwa Rzymskiego, zbudowany przez cesarza Wespazjana w 72 roku naszej ery. Polowania na egzotyczne zwierzęta, spektakularne egzekucje były organizowane na arenie Koloseum. Prawdopodobnie wzięło ono swą nazwę od kolosa – ogromnego posągu cesarza Nerona, który znajdował się w tym miejscu.
Kapitol
Najsłynniejsze spośród siedmiu wzgórz rzymskich, w Średniowieczu stał się siedzibą władzy miejskiej. Plac, który rozciąga się przed ratuszem, jest uważany za najpiękniejszy plac na świecie. To dzieło Michała Anioła było jednym z ostatnich prac wykonanych w Rzymie. Posąg Marka Aurelisza na placu, przypomina nam, że plac był miejscem świątyń i ołtarzy.
Panteon
Ta okazała starożytna świątynia zachowała się w Rzymie do dzisiejszych czasów. Dzięki papieżowi Bonifacemu IV, który przekształcił ją w kościół. Posiada największą kopułę na świecie. Legenda głosi, że to demony uciekając stąd, wybiły dziurę. Panteon zbudowano za czasów cesarza Hadriana w 130 roku naszej ery. Służył kultowi boga Olimpu.
Place i Fontanny
Plac Navona
Kiedyś stadion Domicjana, dzisiaj plac ten jest jednym z najpiękniejszych dzieł sztuki barokowej. W centrum znajduje się fontanna Czterech Rzek, Gianlorenza Berniniego. Ogromne posągi przedstawiają największe rzeki świata: Nil, Ganges, Rio De La Plata, Dunaj. Tutaj turyści lubią usiąść w kafejce i posmakować dobre lody włoskie i obserwować tłum, który codziennie przemieszcza się przez miasto.
Plac Del Popolo
U stóp tarasu widokowego, zwanym Pincio, znajduje się Piazza Del Popolo. Legenda głosi, że złożono na nim prochy cesarza Nerona, a w Średniowieczu papież Pashall, zbudował kościół żeby wygnać dokuczliwe demony, które grasowały po placu i przypominały przeklętego przez Rzymian cesarza Nerona. Plac został zaprojektowany przez architekta Valadier na początku XIX wieku.
Jest to jeden z najpiękniejszych przykładów neoklasycyzmu. Na środku placu strzeżony przez cztery lwy wykonane z marmuru, wznosi się obelisk egipski Ramzesa II z 13 wieku przed naszą erą.
Fontanna Di Trevi
Królowa fontann rzymskich. Zrealizowana przez Nicolo Saviego w 17 wieku, na wzór wcześniejszego projektu Gianlorenza Berniniego. Łuk triumfalny opierający się o ścianę budynku, przedstawia w centrum Neptuna na wozie, w kształcie muszli ciągniętej przez dwa Trytony. Tutaj turyści wrzucają pieniążek do fontanny, żeby mieć gwarancję powrotu do Rzymu.
Plac Hiszpański
Zachwyca swa elegancją i osiemnastowieczną finezją. Schody miały połączyć stojący na wzgórzu kościół Świętej Trójcy z miastem. Finansowane przez Francuzów i inaugurowane przez Benedykta XIII na jubileusz w 1725 roku schody, liczą 135 stopni i warto wejść na górę, gdzie można podziwiać fantastyczny widok na Rzym. Stąd rozchodzą się słynne ulice Margutta Babbuino, Condotti, przy których znajdują się najwytworniejsze sklepy Rzymu.
Bazyliki Papieskie
Bazylika Świętego Piotra
W latach 64-67 u stóp wzgórza watykańskiego, gdzie znajdował się Cyrk Nerona, zginął ukrzyżowany Święty Piotr. Ciało zostało pochowane na nekropolii pogańskiej, nieopodal cyrku. W latach 324-349 cesarz Konstantyn, na grobie Świętego Piotra, zbudował pierwszą bazylikę która stała do 1506 roku. Niestety na skutek dużych zniszczeń, zdecydowano się ja zburzyć i zbudować nową.
Budowa bazyliki trwała 120 lat. Najlepsi artyści wzięli udział w budowie bazyliki, począwszy od Bramaniniego, Michała Anioła, Rafaela Santi. Pięć bram prowadzi do bazyliki: Brama Święta, Brama Filarete, Brama Dobra i Zła, Brama Sakramentów i Brama Śmierci. Osiem potężnych pilastrów, dzieli bazylikę na trzy nawy. We wnękach, pilastrów, znajdują się postacie założycieli zgromadzeń zakonnych. W pierwszej, po prawej stronie znajduje się pieta Michała Anioła, jedna z pierwszy rzeźb, wykonanych przez młodego artystę, zaledwie dwudziestoczteroletniego. Zaraz obok, znajduje się Kaplica Świętego Sebastiana, gzie jest grób papieża i Świętego, Jana Pawła II.
W tej nawie, znajduje się również Kaplica Najświętszego Sakramentu, chyba najpiękniejsza. Zarówno ze względu na złocone stiuki, jak też dla jedynego, oryginalnego płótna, jakie znajduje się w bazylice – pędzla, Pietro Da Cortona.
Słynna statua Świętego Piotra, wykonana z brązu, przez Arnolfa Di Cambio w XIII wieku, do której dochodzą wszyscy obecni w bazylice żeby dotknąć stopę, znajduje się nieopodal głównego ołtarza. Schodząc do grot watykańskich, odwiedza się grób Świętego Piotra. Kopuła bazyliki wznosi się na 136 metrów wysokości. Pokonując 551 stopni, lub od tarasu, na który wjeżdża się winda, można zobaczyć ogrody watykańskie i widok na miasto.
Bazylika Świętego Pawła
Jak głosi tradycja, Święty Paweł poniósł śmierć męczeńską w latach 65-67 naszej ery. W miejscu zwanym Aqua Salviae i został pochowany na nekropolii pogańskiej, położonej 2 kilometry od murów aureliańskich, przy Via Ostiense.
Na początku IV wieku naszej ery, kiedy cesarz Konstantyn podpisał edykt w Mediolanie o tolerancji religijnej, zlecił również budowę bazyliki w tym miejscu. Budowę ukończono w 324 roku, ale 60 lat później, za czasów cesarzy Teodosio, Valentiniano II i Arcadio, została ona zburzona.
Zbudowana została nowa bazylika, poprzedzona rozległym czterobocznym placem okrążonym kolumnami. W Średniowieczu bazylika była upiększana mozaikami. Godny zobaczenia jest dziedziniec, klasztorny, dekorowany przez Vassalletiego, baldachim gotycki Arnolfa Di Cambio.
W nocy 15 maja 1823 roku, bazylika spłonęła na skutek pożaru. Została odbudowana zachowując pierwotny kształt. W 1842 konsekrowano pierwszą część transeptu. W 1928 roku, pozostawiono portyk, składający się ze 150 kolumn. W 1854 roku zakończono prace i ponownie poświęcono bazylikę. Bazylika jest siedzibą opactwa benedyktyńskiego, dla którego pełni rolę kościoła opackiego.
Bazylika Świętego Jana na Lateranie
Należy do jednej z czterech bazylik papieskich. Jest katedrą biskupa Rzymu. Zbudowana w latach 313-324. Wzniesiona na posiadłości rodziny Lateranów, stąd nazwa. Do okresu wygnania awiniońskiego, była częścią zabudowań pierwszego pałacu papieskiego.
Przez tysiąc lat centrum życia kościoła, siedziba licznych soborów. W XVII wieku gruntowanie odrestaurowana przez jednego z najlepszych arystów baroku w Rzymie, Franiszka Borominiego. Nad konfesją i ołtarzem papieskim, wznosi się baldachim gotycki , dzieło Giovanni Steafano. Zbudowany podczas pontyfikatu Urbana V. W konfesji, znajduje się grobowiec papieża Martyna V. Absyda bazyliki wyłożona jest mozaiką, która przedstawia tryumf Krzyża. Poniżej, katedra (tron biskupi), symbol władzy apostolskiej.
Bazylika Matki Bożej
Jest to najsłynniejsza z czterech bazylik papieskich. Powstanie jej, łączy się ze znaną legendą. Według której, w nocy z 5 na 6 sierpnia 352 roku, papież Liberiusz otrzymał we śnie znak od Matki Bożej, by zbudować kościół na miejscu, gdzie spadnie śnieg.
Historia jednak potwierdza, że bazylika została zbudowana po Synodzie w Efezie w 431 roku, na którym została potępiona herezja Nestoriusza, nie uznającego Bożego Macierzyństwa Maryi. Bazylikę zbudowano za czasów pontyfikatu Sykstusa III w 432 roku.
Bazylika podzielona jest na trzy nawy, z 21 kolumnami, zwieńczonymi jońskimi kolumnami z epoki starożytnej. W nawie głównej, dominują mozaiki z epoki Syktusa III, które przedstawiają historie Starego Testamentu, natomiast w Łuku Triumfalnym, mozaiki opowiadają historię dzieciństwa Jezusa.
W XII wieku, Torriti wykonał w absydzie mozaikę, która stanowi kulminacyjny punkt dekoracji bazyliki. Przedstawia ona koronację Matki Bożej. Pod ołtarzem głównym w relikwiarzu, zrealizowanym przez architekta Valadier, umieszczone są fragmenty kolebki z Betlejem.
INFORMACJE OGÓLNE
Ludność Rzymu 2.867.143 mieszkańców
Obszar 1287,36 kilometrów
Numery Telefonów
Policja 113, Straż Pożarna 115, Pogotowie ratunkowe 118.
Komunikacja miejska
Metro
W Rzymie funkcjonują dwie linie metra linii A i B, które krzyżują się na dworcu głównym Termini, kursują od godziny 05.30 do godziny 22.30, w Sobotę do godziny 00.30.
Bilety można zakupić w kioskach lub na stacjach metra w automatach. Koszt biletu jednorazowego to 1,50 euro (ma ważność 100 minut, obejmuje wszystkie środki transportu – metro, autobus, tramwaj). Przeznaczony jest tylko na jedną podróż metrem. Bilet na cały dzień kosztuje 7,00 euro, są także bilety tygodniowe i miesięczne.
Taksówki
Taksówki w Rzymie należą do korporacji, rzadko można złapać taksówkę na mieście. Lepiej pójść na przystanki taksówkowe, których jest wiele, lub zadzwonić.
Telefony do korporacji taksówek
Pronto Taxi: 066645
Cooperative Radiotaxi: 063570
Tevere: 064157
PRZYDATNE TELEFONY
Ambasada Polska Tel. 0636204302
Rowerem po Rzymie – Wynajmem rowerów TopBike Rental Tours Tel. 064882893
Strona turystyczna Rzymu www.touristroma.it
Msza po Polsku- Kościół Św. Stanisława w Rzymie Tel. 0697746340
Bilety do Muzeów Watykańskich można zakupić na stronie internetowej Watykanu. Bilet upoważnia do wejścia priorytetowego. www.biglietteriamusei.vatican.va
Bilety do Koloseum – www.etickets.coopculture.it
Dom Polski Jana Pawła II – Tel. 06 30365181
Zwiedzanie Rzymu otwartym autobusem. Można zakupić bilet na specjalnych przystankach, które znajdują się w pobliżu każdego zabytku, koszt biletu to 20-30.00 euro. www.romeopentour.com
Biuro usług i przewodników autoryzowanych po Rzymie w języku polskim Aleksandra Marzyńska-Croci
Tel. 00393389408869
Organizacja i prezentacja oraz zdjęcia Elżbieta Renzetti, Edyta Starczewska.